Янаўшчызна

Янаўшчызна (Janowszczyzna) – радавы маёнтак Кулакоўскіх на Пружаншчыне.

У XVIII ст. маёнтак ужо існаваў, але пад назваю Грушэўшчына (Hruszewszczyzna).

Па дадзеным на 1775 рок маёнтак належыў рэгенту земскаму Берасьцейскаму – Ігнату Хрушэўскаму (Ignacy Hruszewski). Належала яму таксама 11 дамоў з сялянамі ў Ізбіцах.

У канцы XVIII ст. маёнтак ужо належаў шляхціцу Рыгору Кулакоўскаму (Grzegorz Kułakowski). Рыгор Кулакоўскі ў перыяд з 1803 па 1806 рок з’яўляўся адным з судзяў верхняга земскага суду ў Пружане, а з 1816 па 1819 рок быў харунжым Пружанскага павету.

Стары сядзібны дом Кулакоўскіх быў драўляным, аднапавярховым, прастакутным у плане, с двухсхільным дахам, быў часткова перабудаваны.
У сядзібна-паркавы ансамбаль уваходзілі сядзібны дом, флігелі, гаспадарчыя пабудовы, склеп, парк, ставок і іншае.

Маёнтак на расейскае мапе 1885 року

У маёнтаку Янаўшчызна нарадзіўся паэт, навуковец, дзеяч нацыянальнага адраджэння Ігнат Кулакоўскі (Ignacy Kułakowski).

У апошнія рокі жыцця Ігнат Кулакоўскі раздаў свае землі бедным сялянам, нястомна працаваў над падручнікамі.
Пакінуў па сябе вялікія калекцыы кніг, антыкварныя рэчы, навуковыя працы па гісторыі краю, метадычныя дапаможнікі і распрацоўкі.

У сярэдзіне XIX ст. маёнтак Янаўшчызна належыў роду Сядлецкіх, уладальніцаю маёнтка была Сабіна Сядлецкая (Sabina Siedlecka), а зямельны надзел маёнтка Янаўшчызна разам з фальваркамі Ізбіца і Каленікі, па дадзеным на 1860-я, складаў 262 дзесяцінаў.

Пасьля анты-расейскага паўстання 1863-1864 рокаў, у перыяд з 18 сьнежня 1864-га па 16 жніўня 1872-га, частка зямельных надзелаў маёнтка Янаўшчызна, што належала прадстаўнікам роду Сядлецкіх (расейскія ініцыялы С.Ф. і К.Ф.), была выкупленая часоваабавязанымі сялянамі.

Маёнтак на мапе 1930 року

Захаваліся будынкі флігелю, склепу і складу.
Кампазіцыя парка моцна пашкоджана у выніку будаўніцтва новых памяшканняў МТС.

2000 рок

фота 2000 року

2000 рок

Асноўны дрэвастой парку: дуб, клён, каштан, ліпа. Парк разрэджаны (змешаны пароды дрэў), ставок засыпаны.

Krynicy:
be.wikipedia.org
Л. Несцярчук “Замкi, палацы, паркi Берасцейшчыны” 2002 г.
Mikołaj Rozanow – „Powiat Prużański (Szkic Historyczny)” 1935 rok, str. 75-84
P.Sz.Towpik – Szlachta traktu pruzanskiego posiadajaca poddanych, wedlug spisu podymnego dla woj. brzeskiego litewskiego z 1775 r.
rgia.su