Зянавіль

Зянавіль (Zenowil) – былы маёнтак роду Віславухаў ля вёсцы Ляжайка, на тэрыторыі Котранскае воласьці, Пружанскага павету, на Палессі.

Мінуўшчына
Унікальны выпадак калі прадстаўнікі адзінага роду ўладарылі адною маёмасьцю на пряцягу амаль паў тысячылецця. У апісанні Кобрынскае эканоміі 1563 року ўзгадваюцца землеўладальнікі Віславухі.

Урывак з апісання 1563-га

У 1567 року ўзгадваюцца поўныя імёны землеўладальнікаў з Ляжайкі – Аляксандр і Фабіян Віславухі (Aleksander i Fabjan Wysłouchowie).

У XVII ст. уладальнікам маёнтку Зенавіль (Ляжайка) быў Ян Віславух (Jan Michał Wysłouch) [1648-1714].
На рубяжы XVIII і XIX стагоддзяў уладальнікам з’яўляўся Зянон Віславух (Zenon Kazimierz Wysłouch) [1727–1805], камергер Берасьцейскі, пасол Чатырохгадовага Сейма.
У пачатку XIX ст., маёнткам валодаў маршалак Пружанскага павету Віктар Віславух (Wiktor Wysłouch) [1767-1840].

Наступным чынам Каетан Крашэўскі апісаў экіпаж Віктара Віславуха.

З успамінаў Каетана Крашэўскага, Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830-1881

Пружанскія землеўладальнікі Аляксандр (Aleksander Wysłouch) [1815 – ?] і Зянон (Zenon Wysłouch) (1817 – 1837) у першае палове XIX ст. з’яўляліся чальцамі аргінізацыі “Konwent Polonia” заснаванае ў 1828 року студэнтамі Тартусскага (Dorpat) Ўніверсітэту, магчыма былі ў ліку першых яе заснавальнікаў.

У 1860-х уладальнікамі маёнтку быў Станіслаў Віславух (Stanisław Wysłouch). Зямельны надзел на той час складаў 274 дзесяціны.

Маёнтак на расейскае мапе 1885 року

Менавіта ён пабудаваў тут новы сядзібны дом, шэраг гаспадарчых пабудоў: сьвіран, бровар, мураваны склеп і інш, а таксама заклаў пейзажны парк і выкапаў стаўкі. Усе будынкі былі пабудаваны з чырвонае цэглы, склеп – з каменя.

У часе анты-расейскага паўстання 1863-1864 рокаў Антоні Віславух (Antoni Wysłouch) [1819-1875] сын Віктара, маршалка Пружанскага, разам з братамі Канстантынам, Людвігам, Феліксам і Віктарам падтрымалі паўстанскі рух.

Па дадзеным на 1890 рок уладальнікамі маёнтку лічацца Ян і Станіслаў Віславухі (Jan Wysłouch i Stanisław Wysłouch). Зямельны надзел іхняга маёнтку разам з хутарам Газдзёлкі на той час складаў 274 дзесяціны.

Маёнтак на мапе 1930 року

Апошнім уладальнікам маёнтку быў Зянон Віславух [1904-1945], сын Станіслава (Stanisław Kazimierz Wysłouch) [1859-1920].

Савецкі перыяд
Сядзібны дом быў разбураны, захаваліся некаторыя гаспадарчыя пабудовы і парк плошчаю 3.5 га. Асноўны дрэвастой парку: ліпа, каштан і дуб, але кампазіцыйнасць парушана, парк зарос хмызняком, ровы перасохлі, стаўкі абмялелі.
На месцы гаспадарчага двара Віславухаў зараз размешчана жывёлагадоўчая ферма.

фота 1999 року

фота 1999 року

Фрагмент парку, фота 2008

фота 1999 року

Бровар, фота 2016 року

Маёнткі Зянавіль і Відно звязвае адна рамантычна-трагічная гісторыя.
Праз некаторы час пасьля смерці Станіслава Віславуха, ягоная, ужо не маладая, але па ранейшаму прывабная ўдава, якая славілася на усю акругу сваім жаночым тэмпераментам, моцна закахалася ў гаспадара суседняга маёнтка Віндае.
Iх тайнае каханне скончылася трагічна. Невядома, што паслужыла прычынай трагедыі, але ў раніцу 1930 року яны былі знойдзены мёртвымі каля магутнага дубу ў парку Віднога.

Крыніцы:
globus.tut.by
www.radzima.org
www.radzima.org (2)
Л. Несцярчук “Замкi, палацы, паркi Берасцейшчыны” 2002 г.
www.archiwumkorporacyjne.pl
Kajetan Kraszewski – Silva rerum. Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830-1881. Kronika domowa., str. 304
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 14, 1895 rok, str. 572